Wczesnośredniowieczne gry i zabawy

Muzeum Okręgowe w Toruniu Figura skoczka (rycerza)  

Pudełko do przechowywania szachowych bierek lub pionków do gry w warcaby ze zbiorów The Walters Art Museum jest kunsztownie wykonane. Sceny polowań i tańczących osób umieszczone na okładzinie i wieku są małym dziełem sztuki użytkowej w stylu wczesnorenesansowym. Pudełko pochodzi z terenów Francji lub Alzacji i datowane jest na lata 1440-1470. W 1925 r. zakupił je Henryk Walters, a w 1931 r. przekazał do muzeum. Jego wymiary to 6,3 x 15,4 x 18,5 cm. Wykonano je z drewna bukowego oraz kości słoniowej. Postaci umieszczone w osobnych polach przywodzą na myśl ówczesne karty do gry. Tu akurat przedstawiono jednego grajka i czterech mężczyzn (w tym jednego błazna) w tanecznej pozie. Uwagę zwraca sylwetka kobiety w dość frywolnym jak na tamte czasy stroju. Jej suknia ma wydatny dekolt aż do pępka oraz rozcięcie, które odkrywa nieomal całą nogę. Pudełko było zamykane na klucz. Nawet jeśli to miało zabezpieczać drogocenne bierki przed kradzieżą, to samo w sobie było nie mniej wartościowe. Próba ...

Na początki czerwca br. świat obiegła informacja, że znalazła się jedna z 5 zaginionych bierek z XIII w. zestawu tzw. "Szachów z Lewis". Krewni zmarłego, który zakupił ją w 1964 r. za 5 funtów, zanieśli ją do domu aukcyjnego Sotheby's w Londynie. Bierkę  wystawiono na aukcji za 600 tys. funtów. 2 lipca miała miejsce aukcja, na której sprzedano za 735 tys. funtów, czyli w przybliżeniu za blisko 1 mln dolarów. Bierka z tego zestawu po raz pierwszy pojawiła się na takiej aukcji. 82 można podziwiać w British Museum w Londynie, 11 w Museum of Scotland w Endynburgu. Bibliografia: Cascone S., A Lewis Chessman, Bought for $6 and Then Tucked Away in a Drawer for Decades, Just Sold at Auction for Almost $1 Million, "Artnet'news" z dnia 3 lipca 2019 r.,  https://news.artnet.com/market/lewis-chess-piece-auction-result-1591561  (dostęp 21 lipca 2019 r.) /Uwagi? Sugestie? Można a nawet trzeba zostawić komentarz. Proszę o kulturalne wpisy/

Takie cudo każdy chętnie znalazły w odziedziczonym domu po zmarłym krewnym. Mowa o bierce szachowej ze słynnego, średniowiecznego zestawu szachowego, znanego jako "Szachy z Lewis".  Od 200 lat 5 z 93 bierek z tego zestawu uważane jest za zaginione. Jedna z nich przez ostatnie 55 lat spokojnie przeleżała w szufladzie pewnego kolekcjonera w Edynburgu, który zakupił ją za 5 funtów. Krewni zmarłego zanieśli bierkę do domu aukcyjnego Sotheby's w Londynie i z pewnością doznali niemałego szoku, gdy usłyszeli, co to za przedmiot i że zostanie wystawiona na aukcji za 600 tys. funtów. Bierka jest mocno nadgryziona przez czas. Przedstawia postać strażnika będącego odpowiednikiem wieży. Szachy z Lewis odkryto ok. 1831 r. u wybrzeży szkockiej wyspy Lewis. Wykonano je w XII w. w Trondheim w Norwegii. Za wyjątkiem pionów wszystkie mają formy antropomorficzne. Il. 2. Szachy z Lewis (fot. Andrew Dunn / źródło: Wikimedia Commons / CC BY SA 2.0 Generic) Il. 3. Szachy z ...

Szachownica jako plansza do gry służyła rozrywce i oderwaniu się od codziennych zajęć. Wykonana z drogich materiałów była kosztownym i zbytkownym przedmiotem. Te jej najbardziej przyziemne znaczenie zostało opisane w poprzedniej części artykułu wraz z symboliką samego ornamentu. Barwa pól posiadała ważne znaczenie w odniesieniu do szachownicy; nie ważne, czy była planszą czy ornamentem. Podobnie było w przypadku liczby pól, zwłaszcza gdy w sztukach plastycznych przedstawiano szachownicę o innej ich liczbie niż 8x8. Poza tym szachownica posiadała znaczenie magiczne. Ten aspekt szachownicy przeplatał się nierozerwalnie ze wszystkimi innymi. Przynajmniej do połowy epoki średniowiecza przywiązywano do niego dużą wagę. W opisach sytuacji, których centrum stanowiła rozgrywana partia szachów, widoczne było bezpośrednie przekładanie sytuacji na planszy na otaczającą rzeczywistość. Z czasem przybrało to formę urozmaicania opowieści kronikarzy. Magiczne znaczenie szachownicy I ...

Wprowadzenie             Współcześnie mało kto zdaje sobie sprawę z tego, iż plansza jako taka nie zawsze stanowiła rekwizyt służący tylko i wyłącznie uprawianiu gier dla odprężenia i oderwania od codziennych obowiązków. Jeszcze ponad 500 lat temu jej znaczenie można było rozpatrywać na wielu płaszczyznach. Najbardziej wymownym przypadkiem spośród wszystkich plansz była szachownica. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie jej wielopłaszczyznowych aspektów symbolicznych, od sfery przyziemnej po metafizyczną (patrz 2 część artykułu). Plansze o kwadratowych polach były znane już od epoki brązu. Najstarsze tego typu znaleziska pochodzą z Ur z ok. 3500 tys. lat p. n. e. Jednak daleko odbiegają swym wyglądem od szachownicy. Ta powstała dopiero w Indiach prawdopodobnie między początkiem V wieku n. e. a drugą połową VI wieku. Indie były w tamtym czasie pogrążone w wojnie domowej. W takich warunkach nowo-powstała gra miała od ...